Geplaatst op

Als kringen in het water

Mijn 21 tips voor het bijhouden van een dankbaarheidsdagboek bestaat alweer bijna twee en een half jaar. In deze tijd hebben bijna 100 mensen drie weken lang iedere dag een e-mail ontvangen met een tip om het schrijven in hun dagboek vol te houden.

Ervaringen

Ik weet meestal niet hoe de deelnemers vervolgens aan de slag gaan met hun dagboek, maar soms krijg ik hele mooie e-mails van de deelnemers. Daarin vertellen ze me hoeveel plezier en voldoening ze halen uit de tips en het schrijven in hun dagboek vol dankbaarheid. Net voor het einde van het jaar kreeg ik weer een e-mail van een deelneemster:

Ik vind het een enorm interessant onderwerp, vandaar dat ik me ook heb ingeschreven voor de tips voor het maken van een dankbaarheidsdagboek. Ik geniet erg van de tips en ben begonnen met het dagboek.  Tot nu toe is het heel leuk en helpt het echt in het bewuster beleven van alle goeds in mijn leven.

(Met toestemming van de schrijfster)

Hoe leuk is het om dit te lezen? Deze e-mails maken mij heel erg blij en ik ben dankbaar dat ik dit mogelijk kan maken.

Vorige week kreeg de bovenstaande e-mail zelfs een prachtig vervolg want haar zus stuurde de volgende e-mail:

Mijn zusje attendeerde mij onlangs op het ‘Dankbaarheidsdagboek’. Ik moest er even aan wennen en de tijd voor nemen. Laat ik allereerst zeggen dat ik het een ontzettend leuk en positief idee vind om op deze wijze de dag door te nemen. De eerste dagen was het latent aanwezig in mijn hoofd met de intentie er daadwerkelijk iets mee te gaan doen. Ik moest nog even voor mezelf uitvogelen welk tijdstip ik leuk vond. ’s Avonds zo lekker op mijn gemak in bed werkt het beste. Heerlijk om heel bewust de dag door te nemen, ontmoetingen en gebeurtenissen bewust de revue te laten passeren. Dan iets eruit pikken dat absoluut een plekje moet krijgen in mijn dagboek. En hoe bijzonder vind ik het te ontdekken dat er zo ontzettend veel momenten zijn die goud waard zijn. Piepkleine momentjes soms. Of sommige ogenschijnlijk onbelangrijkheden lijken ineens zo veelzeggend te zijn. Kortom, ik kan hier helemaal blij van worden. Dank u wel.

(Met toestemming van de schrijfster)
Kringen in het water

Deze e-mail verwoordt precies waar het dankbaarheidsdagboek om draait. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het schrijven een onderdeel van de dagelijkse routine wordt. Waar en hoe? Dat is wat de schrijver zelf uitvogelt. En wat komt er dan in? Nou, precies die dingen die belangrijk zijn voor de schrijver, je kunt het nooit fout doen. En als je dan enthousiast bent, dan is het mooi om anderen ook enthousiast te maken. Door dit enthousiasme kan dankbaarheid zich verspreiden als kringen in het water.

Geplaatst op

Opkikkerversjes

“Wie dagelijks op een station moet zijn, gaat steeds minder hopen dat iets loopt als een trein”. Ik grinnik om dit korte versje uit de gedichtenbundel Pessimisme kun je leren van Levi Weemoedt. Ter ere van de 70ste verjaardag van de auteur stelde Özcan Akyol dit boek samen met Weemoedts korte versjes. Momenteel trekken ze samen al signerend door Nederland voor een massaal uitlopend publiek. Wat is de aantrekkingskracht van deze korte gedichten voor al deze mensen?

Een rondje Twitter leert dat mensen steun lijken te vinden in de korte versjes. Anita_L_ schrijft: “Toen ik als puber op mijn kamertje vegeteerde, viel er niet zo veel te lachen. Gelukkig voor mij was er Levi Weemoedt. En heb ik zo vaak, zo hard moeten lachen om ‘m.” En Marjoleintjevp gebruikt een gedichtje om troost te bieden: “Sterkte Bas! Je komt er doorheen. Ik las hier een gedicht: En dan tenslotte het weeroverzicht: Vannacht eerst nog donker Morgen meer kans op licht.”

Dat gedichten kunnen troosten, is al heel lang bekend. Medicijnmannen van volken uit ver vervlogen tijden zongen rijmpjes in de hoop dat mensen beter werden. In het oude Egypte werden helende woorden op papyrus geschreven en opgelost in een vloeistof zodat de patiënt de boodschap letterlijk kon verteren. De arts Soranus was de eerste zelfbenoemde gedichtentherapeut. Hij leefde één eeuw voor Christus en schreef humorvolle gedichten voor als zijn patiënten depressief waren. Dat gedichten werken als troost of behandeling was duidelijk maar waarom dat het werkte, bleef lang onbekend.

Inmiddels hebben wetenschappers de troostende eigenschappen van gedichten gevonden. Zo’n gedicht blijkt ‘iets’ te hebben dat de lezer prikkelt. De tekst maakt een gevoel los of roept een beeld op, en het ritme en de toon van de woorden en zinnen kunnen de lezer roeren of ontroeren. De poëzie prikkelt de fantasie, herinnert aan iets of maakt een onverwachte wending. De gedichtenlezer betrekt dit op zichzelf of op zijn eigen leven. Ze krijgen het gevoel dat men niet de enige is die bijvoorbeeld verdrietig of eenzaam is. Een andere uitkomst van het lezen van een vers is dat iemand de conclusie trekt dat het leven ook weer niet zo erg is als het nu lijkt.

Deze troostende eigenschappen zien we inderdaad terug in de tweets. De puber Anita die zichzelf en haar leven herkent in de versjes of Marjolein die vriend Bas hoop probeert te geven met het ‘weeroverzicht’. Ik moest vooral lachen om de woordgrap die Levi Weemoedt maakt. Dat lijkt dus de aantrekkingskracht te zijn van gedichten zoals bijvoorbeeld in deze gedichtenbundel van Levi Weemoedt en Özcan Akyol, ze kikkeren je op en dat is iets om heel optimistische over te zijn.

Geplaatst op

Muziek en emotie: de rol van de hersenen

Het is weer het einde van het jaar en dus lijstjestijd. Vorige week heb ik genoten van de Evergreen Top 1000. Dansen in de woonkamer op Vaya Con Dios van de Cats of tranen laten vloeien bij Tears in Heaven van Eric Clapton. Bij dat laatste moest ik terugdenken aan een collega-psycholoog die ooit eens tegen mij zei: “Als je geëmotioneerd raakt van muziek dan heb je onverwerkte issues.” Ik vond dat een vreemde opmerking dus hoe zit dat nu precies? Is het gek om emotioneel te worden door muziek?

Informatie die van zintuigen afkomstig is, zoals muziek via de oren, bereikt allerlei hersengebieden via een emotieschakelstation in de hersenen dat de amygdala heet. Zo kan de amygdala een seintje sturen naar het hersengebied dat beelden maakt en zo een herinnering oproepen. Zo’n herinnering ontstaat vaak door verdrietige muziek, dat is muziek met een langzaam ritme. Deze muziek kan verschillende gevoelens oproepen, afhankelijk van de beelden die in de hersenen ontstaan. Ziet iemand zijn eerste vriendje of een veel te vroeg overleden familielid?

Het kan ook zijn dat vrolijke muziek via de oren de amygdala bereikt, dat is muziek met een sneller ritme dan verdrietige muziek. Dan stuurt het emotieschakelstation vooral de beloningsgebieden in de hersenen een seintje en die gebieden maken vervolgens dopamine aan. Dopamine is een chemische stof in de hersenen die zorgt voor een euforisch gevoel, zoals we dat kennen van seks en alcohol. Bij vrolijke muziek zijn mensen meer in het hier en nu, ze denken niet aan vroeger of de toekomst, en voelen zich onbezorgd, tevreden, gelukkig en blij.

Een ander gebied in de hersenen dat een seintje krijgt bij het horen van muziek is de hippocampus. Dit gedeelte van de hersenen speelt een rol in het ontstaan van emoties die horen bij het ervaren van sociale verbondenheid. Dat is waarom we kunnen genieten van samen naar muziek luisteren. De muzikale klanken kunnen mensen helpen communiceren met anderen en ons helpen bij samenwerking en gemeenschapsvorming. Al sinds 35.000 jaar voor Christus wordt er samen muziek gemaakt en geluisterd.

Muziek roert ons tot het diepst van onze hersenen en wekt daar vrijwel automatisch allerlei gevoelens en emoties op. Tussen Kerst en Nieuwjaar ga ik dus gewoon weer een rondje dansen door de woonkamer en mijn tranen de vrije loop laten tijdens de Top 2000 Allertijden. Daar is niks geks aan.

Bronnen

Conard, N. J., Malina, M., & Münzel, S. C.(2009). New flutes document the earliest musical tradition in southwesternGermany. Nature, 460(7256), 737. 

Koelsch, S. (2014). Brain correlates of music-evoked emotions. Nature Reviews Neuroscience, 15(3), 170.

Taruffi, L., Pehrs, C., Skouras, S., & Koelsch, S. (2017). Effects of sad and happy music on mind-wandering and the default mode network. Scientific reports, 7(1), 14396. ked0 List T

Geplaatst op

Opwaartse spiraal

Dankbaarheid oprecht ten volle beleven
Voor goede en slechte gebeurtenissen
Het is in de dagelijkse drukte verweven
En geeft opluchting en verheugenissen

Positieve emoties voor een blij gevoel
Sommigen energiek gelijk opgewektheid
Anderen meer geschikt voor de leunstoel
Levend in het heden geeft tevredenheid

Is tussen beiden een opwaartse spiraal?
106 mensen gebruikten hun smartphone
Enkelen van hen zelfs wel zeventigmaal
En met deze data vonden we een patroon

Dankbaarheid en positieve emoties zijn zeker van belang
En belangrijker: ze hebben een wederkerige samenhang 

Een sonnet gebaseerd op het artikel:
Jans-Beken, L., Jacobs, N., Janssens, M., Peeters, S., Reijnders, J., Lechner, L., & Lataster, J. (2018). Reciprocal relationships between State gratitude and high-and low-arousal positive affects in daily life: A time-lagged ecological assessment study. The Journal of Positive Psychology, 1-16.

Geplaatst op

Spierballen in je hoofd

Lekker voetballen, de boodschappen dragen, priegelen met kraaltjes. Het mensenlijf kan ongelofelijk goed bewegen. Spieren – dit zijn elastieken die straktrekken en weer verslappen in het lichaam – zorgen ervoor dat armen, benen, tenen en vingers op-en-neer gaan of rondjes draaien.

Hoe dikker de elastieken, hoe sterker ze zijn. Een slapjanus heeft futloze, slappe elastieken; een krachtpatser heeft elastieken die stevig en sterk zijn. Door veel te bewegen, groeien de elastieken en kun je van slapjanus naar krachtpatser transformeren. Kijk maar eens naar wereldkampioen turnen Epke Zonderland.

In ons hoofd zitten ook een soort elastieken – onze mentale kracht – die deugden genoemd worden. Iemand kan heel moedig zijn, kan goed samenwerken of dankbaar zijn. Deze deugden kun je niet zien met het blote oog. Je herkent ze door te kijken naar hoe iemand zich gedraagt of te luisteren naar wat iemand zegt.

Iemand die heel moedig is, kan die grote spin in de badkamer buiten vrijlaten. Het is gezelliger iets te knutselen met iemand die goed meehelpt. En als je de biebboeken van je broertje hebt teruggebracht, is het fijn voor jullie allebei als hij daar dank-je-wel voor zegt.

Foto: Ekamelev @Pixabay

Sommige mensen hebben deze mentale kracht niet. Dat is zielig! Mensen schelden ze uit voor ‘lafferik’, ‘egoïst’ of ‘ondankbaar kreng’. Nu weet je hoe dat komt; In hun hoofd bevinden zich slappe elastieken.

Als je dat zou willen, kun je de hoofdspierballen trainen net zoals de spieren in je armen en benen. Vind je iets eng? Even diep zuchten en dan toch doen. Met je vriend een boomhut bouwen? Dan ga je samen mooie grote takken zoeken. Heb je hulp gehad van je vader bij je moeilijke huiswerk? Dan zeg je dank-je-wel tegen hem. Als je blijft oefenen, groeien je deugden langzaam maar zeker en krijg je spierballen in je hoofd.

Geplaatst op

Geluksgedichtjes

Haiku:

tussen hype en hoop
streven naar het ultieme
geluk voor ieder

Limerick:

Een prachtige deerne uit Tuk
Was naarstig op zoek naar geluk
Ze trouwde met Fred
Belandde in bed
Nu heeft ze een blèrende ukkepuk

Noot: deze gedichtjes komen voort uit een vormdwang-oefening voor de cursus wetenschapsjournalistiek van de SCW

Geplaatst op

“Kinderen hebben het recht om van beide ouders te houden”

Heleen Koppejan-Luitze uit De Rijp (56) was eigenlijk al met pensioen, maar ze studeerde cum laude af in de levenslooppsychologie op ouderonthechting en is nu aan het promoveren op dit onderwerp bij de Universiteit van Utrecht. Ze is een van de experts in ouderonthechting binnen Nederland. “Ik ben heel dankbaar dat ik kan bijdragen aan een land waar kinderen vrij zijn om van beide ouders te mogen houden, onbelemmerd, ook na scheiding.”

Drs. Heleen Koppejan-Luitze

De ontmoeting met Heleen Koppejan-Luitze vindt plaats in een hotel met een verzameling speelgoed uit de vorige eeuw. Er staan oude porseleinen poppen, hoepels en een antiek hobbelpaard. Het speelgoed uit vervlogen tijden roept beelden op van spelende en lachende kinderen. Het is een schril contrast met het gespreksonderwerp van vandaag: ouderonthechting.

Koppejan-Luitze legt uit: “Bij ouderonthechting verzwakt of verbreekt een ouder de gezonde band van het kind met de andere ouder, of het kind mag geen band met de andere ouder ontwikkelen”. Ze laat de korte film ‘Papa’ van Iris Kelly zien. Hierin heeft een dochter het in eerste instantie erg leuk bij haar vader na de scheiding. Moeder suggereert, manipuleert en liegt over vader waardoor de dochter zich steeds verder afkeert van haar papa. Dit leidt tot angst, verdriet en slaapproblemen bij de dochter en uiteindelijk verbreekt ze het contact met haar vader door een brief te schrijven terwijl moeder triomfantelijk toekijkt.

Als door toedoen van een van de ouders het kind het contact verbreekt met de andere ouder zijn het volgens Koppejan-Luitze vooral de kinderen die het slachtoffer zijn van deze psychologische oorlogsvoering. “Ouderonthechting is een vorm van kindermishandeling”, vertelt Koppejan-Luitze, “want het valt onder het onttrekken aan het ouderlijk gezag en valt vanwege de psychische en lichamelijke gevolgen onder mishandeling.”

Volgens recente cijfers van de Gecertificeerde Mediators is 1 op de 4 echtscheidingen een vechtscheiding. Koppejan-Luitze: “Het precieze aantal weten we helemaal niet.” Ze legt uit dat hoogopgeleide mensen het geld hebben om te procederen en om hulpverlening in te schakelen. Hierdoor zullen zij in beeld zijn in onderzoeken van bijvoorbeeld mediators zoals hierboven. Laagopgeleide mensen hebben het geld niet om rechtszaken te voeren of mediators in te schakelen en ze wantrouwen instanties. Ook is het niet duidelijk wat er gebeurt in autochtone gezinnen. “Hierdoor zijn deze mensen volledig uit beeld voor ons en kan dit aantal veel hoger zijn”, volgens Koppejan-Luitze.

Koppejan-Luitze vertelt dat rechters een geldboete of gevangenisstraf kunnen opleggen in scheidingen waarin ouderonthechting ontstaat, maar dit is meestal niet bevorderlijk voor de onderlinge relaties bij een vechtscheiding. Een rechter kan bijvoorbeeld tegen een vader zeggen dat hij niet langer alimentatie hoeft te betalen om de moeder te bewegen mee te werken aan een omgangsregeling. “De kans bestaat dat de moeder zegt dat het kind bijvoorbeeld niet mee kan met het schoolreisje omdat papa de alimentatie niet betaalt.” vertelt Koppejan-Luitze.

“Het komt voor dat deze kinderen hun ouders slaan”, zegt Koppejan-Luitze. Toch zeggen sommige advocaten dat ouderonthechting wel meevalt want na een scheiding zijn alle kinderen boos. “Dat klopt”, zegt Koppejan-Luitze, “alleen blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat bij ouderonthechting het kind steeds bozer wordt terwijl de boosheid bij kinderen in een normale scheiding steeds minder wordt.”

Er zijn ook minder opvallende gevolgen op de korte termijn voor het kind. Zo kunnen kinderen zich verdrietig voelen, angstig zijn of slecht slapen, zoals in de film ‘Papa’. Een ouder stuurt het kind dan naar een hulpverlener. Koppejan-Luitze merkt daarbij op: “Onderzoek laat zien dat geen enkele behandeling voor het kind zal helpen als deze alleen gericht is op het kind. Het zijn de onderlinge relaties binnen het gezin die zijn verstoord. Daar moet de behandeling op gericht zijn.”

Volwassenen die in hun kindertijd de band met een van hun ouders hebben verbroken, ervaren hier soms ernstige gevolgen van. Ze hebben onder andere weinig zelfvertrouwen en kunnen slecht omgaan met relatieproblemen. Ze kunnen depressief of angstig worden en ze krijgen vaker problemen met alcohol en drugs. “En uiteindelijk blijkt dat in de loop van de tijd juist het contact wordt verbroken met de ouder die hen manipuleerde om het contact met de andere ouder te verbreken toen ze nog klein waren”, vertelt Koppejan-Luitze.

Er is hoop volgens Koppejan-Luitze: “Als we vroeg kunnen ingrijpen, is ouderonthechting te voorkomen.” Zij ziet hier een rol weggelegd voor mensen in de omgeving van het kind zoals een oom of buurvrouw die een ambassadeur kan zijn voor het kind. Deze ambassadeur kan de ouders wijzen op hun gedrag dat mogelijk een wig slaat tussen het kind en een ouder.

Een probleem is volgens Koppejan-Luitze dat hier bewustwording voor nodig is binnen onze maatschappij: “Ik ben dankbaar en trots dat ik gevraagd ben om als expert ouderonthechting deel te nemen aan het platform Scheiden zonder Schade van André Rouvoet.” Dit platform houdt zich onder andere bezig met ouderonthechting en ontwikkelt onder andere een publiekscampagne. Koppejan-Luitze besluit: “Ik zal me blijven inzetten tot ouderonthechting de wereld uit is, dan pas ga ik echt met pensioen.”

Geplaatst op

Ouderonthechting in Nederland

Als een kind moet kiezen voor papa of mama

Het aantal vechtscheidingen in Nederland neemt schrikbarend toe. De kinderen zitten dan tussen twee vuren. De kans bestaat dat ze door toedoen van een ouder de band met de andere ouder verbreken. Deze zogeheten ouderonthechting kent volgens experts ernstige psychosociale gevolgen voor kinderen, nu en later.  

Als de moeder van Eva* (11) haar vader bedriegt, wil vader moeder nooit meer zien. Vader vertrekt en Eva blijft bij haar moeder wonen. De scheiding van haar ouders ontaardt in een bittere, langlopende strijd. Eva ziet haar vader maar mondjesmaat. Haar moeder vertelt dat vader te veel drinkt en vrouwen slaat, dat hij geen goed gezelschap is en zeker geen goede vader. Eva gaat haar moeder geloven en wordt bang voor haar vader. Uiteindelijk kiest ze voor haar moeder en verdwijnt ze uit het leven van haar vader.

In september 2018 bracht van het landelijke netwerk van gecertificeerde mediators cijfers naar buiten die onthullen dat 1 op de 4 echtscheidingen in Nederland uitmondt in een vechtscheiding. Heleen Koppejan, promovenda ouderonthechting aan de Universiteit van Utrecht, denkt dat dit niet het volledige beeld is en dat 1 op de 4 te laag is ingeschat. Ze legt uit dat hoogopgeleide mensen het geld hebben om naar de rechter te gaan en om hulpverlening in te schakelen. Hierdoor verschijnen ze eerder in onderzoeken. Laagopgeleide mensen hebben het geld niet om rechtszaken te voeren. “Hierdoor zijn deze mensen volledig uit beeld voor onderzoek en komt vechtscheiding en ouderonthechting mogelijk veel meer voor”, concludeert Koppejan-Luitze.

Familierechtadvocaat Anouk Klomp-Kraal bij KLAAR Familierecht vindt dat advocaten moeten voorkomen dat ze nog meer olie op het vuur gooien. Ze zegt dat een advocaat een partij een stem geeft, wat kan leiden tot verharding van standpunten. Maar volgens haar kan juist de advocaat de partijen erop wijzen dat het uiteindelijk altijd beter is om samen naar een oplossing te zoeken. Klomp-Kraal concludeert: “Een familierechtadvocaat heeft de taak om zowel de juridische zaken als de individuele emoties in goede banen te leiden.”

Een vechtscheiding waarbij kinderen in de knel zitten, is niet zomaar een ruzie tussen twee ex-partners. Soms loopt het zover uit de hand dat een van de ouders het kind, bewust of onbewust, manipuleert zodat deze de andere ouder nooit meer ziet. Eva (nu 36) vertelt: “Ze zei bijvoorbeeld heel vaak dat hij agressief was.” Uiteindelijk voelde Eva zich gedwongen om te kiezen voor haar moeder en het contact met haar vader te verbreken. De Universiteit van Amsterdam en het Centraal Bureau voor de Statistiek brachten in oktober 2018 nieuwe cijfers hierover naar buiten: 1 op de 5 kinderen heeft na een scheiding geen contact meer met vader en 1 op de 20 niet meer met de moeder.

“Ouderonthechting is een vorm van kindermishandeling”, vindt Koppejan-Luitze, “want het valt onder het onttrekken aan het ouderlijk gezag. Vanwege de psychische en lichamelijke gevolgen kan het gezien worden als mishandeling.” Het strafrecht biedt ruimte om de ouder die zich hier schuldig aan maakt een geldboete te geven of een gevangenisstraf op te leggen. Een rechter kan bijvoorbeeld tegen een vader zeggen dat hij niet langer alimentatie hoeft te betalen om de moeder te bewegen mee te werken aan een omgangsregeling. “De kans bestaat dan dat de moeder tegen het kind zegt dat het niet mee kan met het schoolreisje omdat papa de alimentatie niet betaalt”, vertelt Koppejan-Luitze.

De gevolgen voor kinderen die een van hun ouders niet meer mogen zien, zijn ernstig. “Het komt voor dat deze kinderen hun ouders slaan”, zegt Koppejan-Luitze. Toch zeggen sommige advocaten en hulpverleners dat ouderonthechting meevalt want na een scheiding zijn alle kinderen boos. “Dat klopt”, zegt Koppejan-Luitze, “alleen blijkt uit mijn wetenschappelijk onderzoek dat bij ouderonthechting het kind steeds bozer wordt terwijl de boosheid bij kinderen in een normale scheiding afneemt.”

Er zijn ook minder opvallende gevolgen op de korte termijn voor het kind. Ze kunnen verdrietig of angstig zijn. Eva vertelt: “Ik werd gepest op school, voelde me vaak depressief en kon bij niemand terecht met mijn gevoelens”. Sommige kinderen komen bij de psycholoog terecht. Koppejan-Luitze merkt daarbij op: “Geen enkele behandeling voor het kind zal helpen als deze alleen gericht is op het kind. Niet het kind is ziek maar de onderlinge relaties binnen het gezin zijn verstoord. Daar moet de behandeling op gericht zijn.”

Sommige volwassenen die te maken hebben gehad met ouderonthechting ervaren hier later ook gevolgen van. Ze hebben onder andere weinig zelfvertrouwen en kunnen slecht omgaan met relatieproblemen. Eva ervaart dat ook: “Ik ben niet goed in relaties, omdat ik niet weet hoe dat moet.” Deze volwassenen kunnen depressief of angstig worden en ze krijgen vaker problemen met alcohol en drugs.

“Uiteindelijk blijkt dat in de loop van de tijd juist het contact wordt verbroken met de ouder die hen manipuleerde om het contact met de andere ouder te verbreken toen ze nog klein waren.”, vertelt Koppejan-Luitze. Eva beaamt dat zij nu geen contact meer heeft met haar moeder: “Ik ben nog steeds heel erg boos op haar.”

Koppejan-Luitze vertelt dat vooral vanuit de advocaten die gespecialiseerd zijn in vrouwenrechten, kritiek komt op ouderonthechting. Zij zeggen dat het gevaarlijk kan zijn als een misbruikende of mishandelende ouder de andere ouder kan beschuldigen van ouderonthechting. Koppejan-Luitze: “En dat is zeer terechte kritiek!” Zij vertelt dat het ook voorkomt dat de ouder die het contact wil verbreken tussen het kind en de andere ouder de ex-partner vals beschuldigt van misbruik of mishandeling. “Daarom moeten hulpverleners in de eerste plaats onderzoek doen naar misbruik of mishandeling. Als daar sprake van is, volgt er een andere weg binnen de hulpverlening”.

Ouderonthechting is te voorkomen. Klomp-Kraal zegt hierover: “De advocaat en de ex-partners moeten blijven zoeken naar raakvlakken met elkaar in plaats van de verschillen te benadrukken. Goede begeleiding tijdens de echtscheiding biedt de kans om het ‘gevecht’ eruit te halen.” Volgens Koppejan-Luitze kan de omgeving ingrijpen. Zij ziet een rol weggelegd voor mensen rondom het kind zoals een oom of buurvrouw die een ambassadeur kan zijn voor het kind. Deze ambassadeur kan de ouders wijzen op hun gedrag dat mogelijk een wig slaat tussen het kind en een ouder. Ze zegt: “Mogelijk dat op die manier minder kinderen de schadelijke gevolgen zullen ervaren van de scheiding van hun ouders en onbelemmerd van beide ouders mogen blijven houden”.

* Eva is een gefingeerde naam.

Geplaatst op

De evolutie van dankbaarheid

Al jong leren we als kinderen van onze ouders dat we ‘dankjewel’ horen te zeggen als we een snoepje, een glaasje fris of een cadeautje krijgen. In de loop van de jaren ontwikkelt zich dat tot een gevoel dat bij ons ontstaat als we iets van iemand krijgen en dat voor ons waardevol en kostbaar is, gegeven vanuit een vriendelijke intentie. Dankbaarheid is al regelmatig gekoppeld aan meer levenstevredenheid, meer positieve gevoelens, meer geluk en minder psychische klachten zoals depressie en angst (Jans-Beken, 2018).

Dankbaarheid en andere positieve emoties moeten net als negatieve emoties zijn geëvolueerd maar hoe zit dat dan? Van negatieve emoties weten we dat ze nuttig waren omdat ze onze aandacht focuste op het eventuele gevaar en ervoor zorgden dat we wegrenden of aanvielen. Barbara Fredrickson (1998) formuleerde de broaden-and-build theorie voor positieve emoties. Zij stelt dat positieve emoties juist ervoor zorgen dat in tijden van veiligheid en overvloed onze aandacht wordt verruimd zodat er meer ervaringen en prikkels binnen kunnen komen en die hulpbronnen voor ons opbouwen die we kunnen gebruiken als er iets misgaat. Denk bijvoorbeeld aan spelen waarbij sociale, fysieke en mentale vaardigheden worden aangeleerd. Dit geldt ook voor dankbaarheid want dankbaarheid kan volgens Barbara Fredrickson (2004) ervoor zorgen dat sociale relaties worden versterkt. Zo kan iemand helpen bij het vinden van water of bij het zoeken naar voedsel. Deze persoon is blij met de hulp en laat zijn dankbaarheid merken. Deze herkenning en erkenning van de inspanning versterkt onze relatie. Mocht er zich in de toekomst een vervelende situatie voordoen, dan kan ik wellicht op de steun van de ander rekening.

Dit principe gold niet alleen in de prehistorie maar ook in onze tijd kunnen wij deze sociale steun gebruiken van mensen om ons heen in onze drukke levens. Dankbaarheid kan een belangrijke rol spelen in het opbouwen van die sociale steun. Kijk dan ook alle dagen naar datgene wat een ander voor je doet en laat die ander weten dat je dankbaar bent voor wat hij of zij voor je heeft gedaan. Daar worden jullie allebei gelukkig van en het versterkt jullie relatie.

Referenties

Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions? Review of General Psychology, 2(3), 300-319. doi:10.1037/1089-2680.2.3.300

Fredrickson, B. L. (2004). Gratitude, like other positive emotions, broadens and builds. In R. A. Emmons & M. E. McCullough (Eds.), The psychology of gratitude (pp. 230-255). New York: Oxford University Press.

Jans-Beken, L. G. P. J. (2018). Appreciating Gratitude: New Perspectives on the Gratitude – Mental Health Connection. (Doctoral dissertation), Open University Netherlands, Heerlen.